برقراری رابطه مثبت و صحیح با فرزندان، دومین گام در “PMT” یا همان آموزش مدیریت رفتار کودکان به والدین است. قدمی بسیار مهم که تا حدود زیادی موفقیت های والدین در گام های بعدی را تضمین می کند. بازی، گفتگوی انعکاسی و محبت فیزیکی شاهراه هایی هستند که به برقراری ارتباط و تعامل مثبت میان والدین و کودک یا نوجوان کمک می کنند.
خوب گوش کنید، خوب پاسخ دهید
اگر بخواهیم، گفتگوی انعکاسی را در چند جمله کوتاه توضیح بدهیم، باید بگوییم گفتگوی انعکاسی چیزی نیست جز مهارت خوب گوش دادن و خوب پاسخ دادن، پاسخی عاری از هر نوع قضاوت، پیشداوری، تایید، رد، نصحیت یا حتی سوال.
در گفتگوی انعکاسی ما با انعکاس درست و به موقع احساس یا محتوای کلام کودک یا نوجوان، به طور غیرمستقیم به او این پیام را می دهیم که درکش می کنیم، بدون این که قضاوتش کنیم و او می تواند به راحتی با ما سخن بگویید. بنابراین اگر از این به بعد خواستید فرزندتان را به صحبت کردن تشویق کنید به جای غر زدن و اصرار و پافشاری بر این موضوع که پدر و مادر بهترین دوست بچه هایشان هستند و آنها باید همه چیز را بدانند، از تکنیک گفتگوی انعکاسی استفاده کنید.
اما مراقب باشید که در استفاده از تکنیک گفتگوی انعکاسی اول از همه عواطف کودکتان را درست شناسایی کنید و در انعکاس های خودتان از کلمات درست بهره بگیرید. حواستان باشد که علاوه برای این که به دقت به حرف های بچه ها گوش می دهید حتما به حرکات بدن او یا به عبارت بهتر زبان بدنش هم توجه کنید. پس اگر اطمینان ندارید که کلام یا احساس او را به درستی درک و شناسایی کرده اید، از هر گونه انعکاسی خودداری کنید.
برای واضح تر شدن مطلب بد نیست با هم یک مثال را مرور کنیم: فرض کنید یک بعدازظهر دختر یا پسرتان با شادی به خانه آمده و با صدای بلند خطاب به شما می گوید: “مامان! مامان! من در آزمون آزمایشی قبول شدم و این دفعه نمره زبانم هم عالی شد.”
بهترین انعکاسی که در این زمان می توانید به او بدهید این است که بگویید: ” از شادی توی پوست خودت نمی گنجی” با این جمله در واقع شما شادی که در کلام و رفتار او وجود دارد را به خوبی منعکس کرده اید.
انعکاس احساس یا محتوا
گفتگوی انعکاسی را می توان به طور کلی به دو قسمت انعکاس احساس و انعکاس محتوا تقسیم کرد.
انعکاس احساسات :
در انعکاس احساسات، همانطور که از نامش مشخص است ما احساسات و عواطف را در کلاممان منعکس می کنیم، احساساتی که ممکن است مثبت، منفی یا مبهم باشند.
استفاده از گفتگوی انعکاسی نه تنها به والدین در برقراری ارتباط بهتر و درست تر با کودک و نوجوان کمک می کند بلکه به طور غیر مستقیم به فرزندان می فهماند که والدین او را به درستی درک می کنند. گفتگوی انعکاسی همچنین فرصتی را برای کودک یا نوجوان فراهم می کند تا بتواند بیشتر احساسات خودش را بشناسد و توانایی کاوش احساساتش را به دست آورد.
در برخی موارد ممکن است فرزندتان قادر به ادامه صحبت با شما نباشد و شما در رفتار او بی قراری و اضطراب را تشخیص دهید. در این شرایط استفاده از تکنیک انعکاس احساس می تواند مفید باشد. به طور مثال در این شرایط می توانید به دلبندتان بگویید :” به نظر می رسد چیزی که می خواهی درباره آن با من حرف بزنی، باعث نگرانی و اضطرابت شده است.”
انعکاس محتوا:
انعکاس محتوا به فرد مقابل این پیام را می دهد که ما منظورش را به درستی درک کرده ایم. به طور مثال فرض کنید فرزندتان به شما می گوید: “مامان نمی دونم چرا گفتی امروز می خواهی با من حرف بزنی، چون من آخر هفته اتاقم را مرتب نکردم؟”
در انعکاس این جملات شما می توانید بگویید: “فکر می کنی بی نظمی تو مشکل ایجاد کرده است.”
انعکاس محتوا دارای کاربردهای متنوعی است و از جهات مختلفی می تواند به تعامل والدین با بچه ها و نوجوانان کمک کند. استفاده به از گفتگوی انعکاسی می تواند به گفتگوی شما به درستی جهت بدهد یا به شما کمک کند که از یک مرحله به مرحله دیگری بروید. همچنین در زمان هایی که فرزندتان به دلایلی می ترسد با شما صحبت کند یا احساس خطر می کند، انعکاس درست محتوا می تواند او را به صحبت کردن ترغیب کند.
این تکنیک گاهی می تواند به شما کمک می کند که زیاده گویی ها و پرحرفی های او را خلاصه کنید تا او بتواند افکارش را جمع و جور کند. نکته بسیار مهمی که باید به آن توجه داشته باشید این است که جمله شما در انعکاس محتوای سخنان فرزندتان باید متناسب با جملات او باشد و نه ساده تر و نه پیچیده تر.
انعکاس محتوا به شما این امکان را می دهد که برداشت خودتان از گفته های فرزندتان را وارسی و اصلاح کنید و به درستی متوجه منظور او بشوید.
مثلا فرض کنید فرزندتان به شما می گوید: از وقتی مریم به کلاس ما آمده است، همه به او توجه می کنند و حتی الهام هم با او دوست شده است. صبح ها دیگر اصلا دوست ندارم به مدرسه بروم.”
در اینجا شما چه پاسخی می دهید؟ برای یک انعکاس خوب با هدف بالا می توانید به او بگویید:” به نظر می رسد که آمدن مریم باعث بی علاقگی تو نسبت به مدرسه شده است.